Wiek wystąpienia menopauzy (WWM) to cecha ilościowa uwarunkowana wieloczynnikowo. O menopauzie mówimy, gdy czynność jajników wygasa, jednakże wiek menopauzy bardzo trudno prawidłowo oznaczyć, nawet w odniesieniu do konkretnej pacjentki. Kobiety same mają z tym problem, ponieważ okres zapowiadający menopauzę i posiadający pewne jej cechy może wystąpić nawet o kilka lat wcześniej. Tak samo okres kończący menopauzę – nie jest to jeden uchwytny moment. W większości badań informacje o wieku menopauzy uzyskuje się od kobiet na podstawie ankiety.

Co oznacza menopauza?

Biologicznie rzecz ujmując, menopauza wyznacza kres możliwości rozrodczych kobiety. Aby można było mówić o naturalnej menopauzie, musi zostać spełnionych kilka warunków, z których najważniejszy to brak krwawienia miesięcznego przez przynajmniej 12 ostatnich miesięcy – zakładając, że brak ten nie wynika z żadnych patologicznych przyczyn czy np. przebytych operacji.

Kiedy jest czas na menopauzę?

Wiek menopauzy u Polek to średnio 51,25 lat. W podobnym wieku menopauzę przechodzą Finki, Greczynki czy Holenderki. Nieco późniejszą Amerykanki i Hiszpanki, a wcześniejszą Egipcjanki i Indyjki (45,46 lat!).

Czynniki wpływające na wiek menopauzy

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na wiek menopauzy są predyspozycje genetyczne, czyli prościej rzecz ujmując: wiek menopauzy u matki. Odziedziczalność tej cechy jest szacowana na poziomie 31–80% w zależności od źródła danych.

Obok czynników genetycznych istotne są jednak czynniki środowiskowe, co udowodniły badania przeprowadzane na parach kobiet-bliźniąt, które – prowadząc inny tryb życia, podejmując odmienne życiowe decyzje czy mając wokół siebie różne okoliczności, w różnym wieku osiągały wiek menopauzalny.

Czynniki przyspieszające menopauzę

Czynnikami przyspieszającymi menopauzę są:

  • nierództwo,
  • wiek pierwszej miesiączki poniżej 12 roku,
  • palenie powyżej 14 papierosów na dobę przyspiesza menopauzę o średnio 2,8 lat,
  • niespożywanie alkoholu,
  • nadmierna aktywność fizyczna,
  • spożywanie nadmiernej ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • unikanie słońca,
  • wysokie poziomy ferrytyny!
  • obniżona gęstość mineralna kości,
  • wysokie poziomy ołowiu we krwi,
  • arsenowe zmiany skórne,
  • niski status socjoekonomiczny, niski poziom edukacji,
  • wytężona praca fizyczna, wysoki stopień kontroli w pracy i narażenie na sytuacje stresowe.

Czynniki opóźniające menopauzę

Jako czynniki opóźniające menopauzę wymienia się:

  • predyspozycje genetyczne,
  • późny wiek pierwszej miesiączki,
  • wielorództwo,
  • ciąża (zarówno pierwsza jak i ostatnia) w późnym wieku,
  • spożywanie alkoholu,
  • spożywanie dużej ilości owoców i białka,
  • umiarkowana aktywność fizyczna,
  • wyższe BMI (>27 opóźnia menopauzę o 2 lata)!
  • spożywanie ponadnormatywnych ilości kalorii,
  • nieregularne cykle miesiączkowe, najczęściej długie,
  • stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
  • wysoki poziom wykształcenia.

Okazuje się, że nawet miesiąc urodzenia ma znaczenie! W badaniach najwcześniej menopauzę przechodziły kobiety urodzone w marcu, najpóźniej natomiast urodzone w październiku.

I na koniec: wydaje się, że jedno z drugim nie ma nic wspólnego, ale jednak ma – leworęczne kobiety statystycznie wcześniej wchodzą w okres menopauzy.

Podsumowanie

Niektóre z czynników mogą budzić zdziwienie, jak np. poziom wykształcenia czy kontakt lub nie ze słońcem. Inne wydają się sprzeczne, jak choćby wpływ alkoholu, którego spożywanie w niewielkich ilościach może przyspieszyć menopauzę, a w dużych – opóźnić. Podobnie aktywność fizyczna.

Niemniej wszystkie te czynniki, współwystępując ze sobą, dają podstawy do oszacowania możliwości wystąpienia wcześniejszej lub późniejszej menopauzy u danej osoby. Żaden czynnik nie jest jednak na tyle znaczący sam w sobie, by promować niezdrowe nawyki, np. upijanie się lub objadanie.