– Panie doktorze, wyskoczyła mi taka dziwna kulka… Co to właściwie jest? – z takim pytaniem nierzadko można spotkać się w gabinecie ginekologicznym.

Torbiele i ropnie na zewnętrznych narządach rodnych to jedna z częstych przypadłości, dotykających zazwyczaj młode, aktywnie seksualnie kobiety. Zmiany wokół genitaliów, najczęściej bezbolesne, naturalnie wywołują niepokój. Jednak te dużych rozmiarów dokuczają pacjentkom podczas siadania, chodzenia, zmiany pozycji, utrudniając codzienne czynności i obniżając jakość życia seksualnego.

W wielu przypadkach problem „znika” samoistnie, niestety dolegliwości te mają tendencję powracać…

Co dokładnie mi dolega?

Takie objawy daje zapalenie gruczołu Bartholina, czyli gruczołu przedsionkowego większego.

Gruczoł Bartholina to parzysty narząd położony na granicy warg sromowych mniejszych i przedsionka pochwy, nieco bocznie od okolicy spoidła tylnego, na 1/3 dolnej wysokości pochwy.

Jego rolą jest produkcja śluzu – naturalnego lubrykantu, ułatwiającego stosunek płciowy i ochraniającego wielowarstwowy płaski nabłonek pochwy, pozbawiony własnych gruczołów, przed uszkodzeniami mechanicznymi podczas współżycia.

Skąd się biorą te zmiany?

Do najczęstszych chorób gruczołu Bartholina należą torbiel i ropień. Powstają one w wyniku zamknięcia ujścia w obrębie śluzówki najczęściej w następstwie jego mechanicznego zamknięcia. Powodem mogą być:

  • noszenie zbyt ciasnych ubrań,
  • stosunek płciowy,
  • podrażnienie alergiczne sromu przebiegające z obrzękiem,
  • zapalenie śluzówki, która wskutek obrzęku zatyka ujście gruczołu, doprowadzając do jego znacznego powiększenia z powodu niemożności odprowadzenia produkowanej treści.

Z kolei ropień powstaje w mechanizmie pierwotnej infekcji gruczołu lub wtórnego zakażenia zastoinowej treści gruczołu.

Choroby gruczołu Bartholina mogą mieć podłoże bakteryjne. Najczęściej wywołują je Escherichia coli (około 40% infekcji) lub flora mieszana tlenowo-beztlenowa (około 20% przypadków). Rzadkimi czynnikami chorobotwórczymi mogą być dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) lub Chlamydia trachomatis.

Dlaczego dotyczy to właśnie mnie?

Choroby gruczołu Bartholina dotyczą najczęściej kobiet w okresie reprodukcyjnym. Szacuje się, że 1 na 50 kobiet (2%) w ciągu swojego życia doświadczy choroby gruczołu Bartholina, a nawracające patologie w obrębie tej struktury dotyczą blisko aż 25% pacjentek.

Z kolei częstość nawrotów chorób gruczołu Bartholina sięga nawet do 25%!

Najczęstsze objawy ropnia gruczołu przedsionkowego

  • obrzęk wargi sromowej po stronie zapalenia i tkliwe uwypuklenie w obrębie torbieli,
  • intensywny ból,
  • zaczerwienienie i ocieplenie w miejscu ropnia,
  • symptomy towarzyszące ogólnej infekcji (dreszcze, gorączka, ogólne osłabienie organizmu).

Torbiel jest zmianą niezapalną – stąd też najczęściej niebolesną. W przypadku dużych rozmiarów może powodować objawy dyskomfortu i bólu, dyspareunię.

Powikłaniem nieleczonego ropnia gruczołu Bartholina może być infekcja uogólniona, a nawet sepsa oraz przetoki odbytniczo-pochwowe.

Jakie są możliwe formy leczenia?

W części przypadków leczenie w ogóle nie jest koniecznie, ponieważ torbiel ulega samoistnemu pęknięciu i ewakuacji.

Leczenie zachowawcze

W przypadku torbieli i ropni gruczołu Bartholina o średnicy poniżej 2-3 cm sugerowanym postępowaniem jest leczenie zachowawcze.

Niefarmakologiczne oddziaływanie może sprowadzać się do stosowania:

  • preparatów kory dębu (przez 14 dni),
  • szałwii,
  • wdrożenia suplementacji witaminy D3,
  • spożywania srebra koloidalnego (tzw. kolargolu),
  • antybiotykoterapia o szerokim spektrum.

Leczenie operacyjne

U pacjentek z większymi zmianami chorobowymi gruczołu Bartholina najczęściej stosowaną metodą leczenia jest tzw. marsupializacja, czyli nacięcie zastoinowej zmiany od strony przedsionka pochwy, opróżnienie jej i wypłukanie, a następnie wywinięcie torebki gruczołu i wszycie jej brzegów w ściany pochwy tak, aby utrzymać stały wypływ treści z gruczołu i przeciwdziałać nawrotom.

W przypadku nawracających torbieli o większych rozmiarach można rozważyć wyłuszczenie całego gruczołu Bartholina.

Rzadsze metody leczenia

Rzadsze metody leczenia obejmują:

• waporyzację ściany torbieli laserem frakcyjnym CO2
• zastosowanie wkładów z 50-procentowym roztworem azotanu srebra,
• skleroterapię alkoholem etylowym,
• metodę balonikową z zastosowaniem cewnika Foley’a.

Podsumowanie

Choroby gruczołu Bartholina, choć dają nieprzyjemne objawy, najczęściej znikają samoistnie. Niemniej zmiany wokół genitaliów zawsze powinien obejrzeć lekarz ginekolog, który zaleci odpowiednią formę leczenia, dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjentki, ponieważ powikłania nieleczonego zakażenia gruczołu Bartholina mogą zagrażać zdrowiu, a nawet życiu kobiety.