Miesiączka spędza im sen z powiek. Drobny dyskomfort, który w tym czasie odczuwa wiele kobiet, u nich momentalnie przeradza się w przeszywający ból, który nie ustępuje wraz z końcem krwawienia.

Z kolei innym razem ból dopada je znienacka, podczas codziennych aktywności i również zadomawia się w ich ciele na dłużej.

Cierpią nawet wtedy, kiedy paradoksalnie powinno być przyjemnie…

Szacuje się, że nawet 15% kobiet cierpi na przewlekły zespół bólowy miednicy mniejszej. Przyczyn może być wiele: endometrioza, stan zapalny narządu rodnego, zrosty, mięśniaki macicy, torbiele i inne.

Jeśli źródło tego problemu jest znane, wówczas możemy wdrożyć odpowiednie leczenie. Szacuje się jednak, że nawet w 60% przypadkach przewlekłego bólu miednicy mniejszej nie udaje się ustalić jego przyczyny.

Mamy jednak pewnego podejrzanego…

Coraz częściej bierze się pod uwagę tzw. zespół przekrwienia biernego miednicy mniejszej (z ang. pelvic congestion syndrome – PCS). Definiuje się go jako obecność żylakowatych zmian w obrębie żył jajnikowych i splotów żylnych przymacicza, którym towarzyszy przewlekły ból w dole brzucha i okolicy miednicy.

Etiologia PCS nadal nie jest do końca wyjaśniona. Wśród przyczyn zespołu wymienia się wrodzony brak lub nabytą niewydolność zastawek w żyle jajnikowej. Bezpośrednią przyczyną niewydolności może być ucisk na żyłę jajnikową, np. przez tętnicę krezkową górną lub przez powiększoną macicę.

Co ciekawe, PCS częściej dotyczy żyły jajnikowej lewej, która uchodzi do żyły nerkowej lewej. Dlaczego? Ponieważ żyła jajnikowa prawa uchodzi do znacznie większego naczynia, jakim jest żyła główna dolna, dodatkowo pod bardziej korzystnym kątem, co stwarza zdecydowanie lepsze warunki do spływu krwi.

Ból, rozdrażnienie, niepokój – nieciekawe objawy PCS

Głównym objawem PCS jest przewlekły ból w podbrzuszu i miednicy mniejszej, trwający powyżej 6 miesięcy, zwykle zlokalizowany po lewej stronie. Dolegliwości nasilają się w godzinach wieczornych i w pozycji stojącej, po stosunku, podczas wysiłku fizycznego, w ciąży oraz podczas miesiączki, a ustępują w pozycji leżącej.

U pacjentek z PCS mogą pojawiać się również inne, niespecyficzne objawy związane z przekrwieniem miednicy mniejszej, takie jak:

  • drażliwość pęcherza moczowego,
  • zaparcia,
  • bóle dolnego odcinka pleców.

PCS często towarzyszą współistniejące żylaki sromu lub kończyn dolnych, co może wynikać zarówno z ogólnej skłonności do powstawania żylaków u danej pacjentki, jak i zaburzonego odpływu krwi z miednicy mniejszej

U kobiet z PCS częściej obserwuje się skłonność do depresji i odczuwania niepokoju.

Dlaczego tak cierpię – czynniki predysponujące do PCS:

  • wiek reprodukcyjny (20-40 lat),
  • przebyte ciąże (wpływ hormonów na układ naczyniowy, ucisk na żyłę jajnikową),
  • przebyte porody siłami natury (wzrost ciśnienia w jamie brzusznej w czasie parcia),
  • zaburzenia hormonalne [PCOS],
  • obecność żylaków (podudzi, sromu, odbytu).

W badaniu ginekologicznym często stwierdza się także przekrwienie szyjki macicy, bolesność przy poruszaniu szyjką macicy i tkliwość w rzucie przydatków.

Badania obrazowe – diagnostyka PCS

Podstawowym badaniem obrazowym w diagnostyce PCS jest przezpochwowe badanie ultrasonograficzne (USG) połączone z oceną dopplerowską. W badaniu tym stwierdza się:

  • poszerzenie żył miednicy (żyły jajnikowej, miednicznych splotów żylnych i splotów przymacicza),
  • nieprawidłowy przepływ krwi przez naczynia,
  • poszerzone żyły łukowate przechodzące przez mięsień macicy.

Dodatkowe opcje diagnostyczne obejmują tomografię komputerową i rezonans miednicy mniejszej.

Złotym standardem w diagnostyce PCS jest wenografia, która dodatkowo umożliwia przeprowadzenie zabiegu leczniczego – embolizacji wewnątrznaczyniowej.

Ulżyć w cierpieniu – leczenie PCS

Leczenie zespołu przekrwienia biernego miednicy mniejszej wymaga współpracy wielospecjalistycznej: fizjoterapeuty uroginekologicznego, ginekologa, chirurga naczyniowego i często radiologa.

Farmakoterapia – ta forma terapii polega najczęściej na stosowaniu pochodnych gestagenowych. Octan medroksyprogesteronu powoduje złagodzenie bólu nawet u 40% pacjentek z PCS. Obiecujące wyniki zaobserwowano również u pacjentek stosujących implant antykoncepcyjny z etonogestrelem. Krótkotrwałą poprawę mogą dawać niesterydowe leki przeciwzapalne.

Leczenie zabiegowe – embolizacja wewnątrznaczyniowa jest minimalnie inwazyjnym zabiegiem, przeprowadzanym przez radiologa zabiegowego w znieczuleniu miejscowym. Po uzyskaniu dostępu przez żyłę udową (rzadziej przez żyłę szyjną) cewnikuje się lewą żyłę nerkową i następnie lewą żyłę jajnikową.

Do zamykania żył używa się spiral wewnątrznaczyniowych i etoksysklerolu (substancja drażniąca, powoduje stan zapalny w ścianie żyły i zamknięcie światła naczynia).

Powikłania związane z zabiegiem embolizacji wewnątrznaczyniowej występują rzadko. Najczęstszym jest zakrzepowe zapalenie żył. Czasem obserwuje się również skurcz i przerwanie ściany naczynia z wynaczynieniem kontrastu, co jednak z reguły nie ma znaczenia klinicznego.

Ocenia się, że embolizacja wewnątrznaczyniowa jest wysoce skutecznym zabiegiem w leczeniu PCS, gdyż poprawę jakości życia obserwuje się wg różnych danych nawet u 40-100% pacjentek.

Inne opcje leczenia zabiegowego to chirurgiczne podwiązanie żył jajnikowych – stosowano zarówno technikę operacji z dostępem zaotrzewnowym na drodze laparotomii, jak i laparoskopii.

Podsumowanie

Ten artykuł chcielibyśmy jednak zakończyć pozytywnym akcentem. Choć PCS to nic przyjemnego, to taką diagnozę można potraktować jako pewnego rodzaju światełko w tunelu. W końcu ustalenie źródła problemu pozwala wdrożyć odpowiednie leczenie i ulżyć pacjentkom w przewlekłym bólu.