Z raportu SAFE8 wynika, że edukacja seksualna w Portugalii rozpoczyna się już w wieku 5 lat, natomiast w Hiszpanii, Włoszech czy na Cyprze w wieku 14. Skąd taka duża rozbieżność? Czyżby dzieci w Portugalii dorastały wyjątkowo szybko? Nie, wprowadzenie edukacji seksualnej od pierwszych klas szkół podstawowych, a nawet przedszkoli to efekt szerszego rozumienia naszej seksualności.

Seksualność a… seksualność

Seksualność człowieka można sprowadzić do fizycznych i emocjonalnych interakcji i wówczas inicjację ma już za sobą średnio co siódmy piętnastolatek. Jednak jeśli rozszerzymy myślenie o naszej seksualności o szereg innych czynników, takich jak przyjaźń, poczucie bezpieczeństwa i atrakcyjności, okazuje się, że istotą seksualną jesteśmy… od urodzenia. Od momentu narodzin uczymy się wartości i przyjemności płynących z kontaktów cielesnych, ciepła, czułości i bliskości.

Tymczasem w Polsce zajęcia z jakiejkolwiek edukacji seksualnej zastępuje przedmiot Wychowanie do życia w rodzinie. Czy spełnia on swoją funkcję?

WDŻ, czyli godzinka wolnego

Jak pokazują badania Instytutu SWPS, 75% badanych nastolatków nie podchodzi do zajęć z WDŻ poważnie i wolałaby uczęszczać na zajęcia dotyczące ludzkiej seksualności prowadzone przez edukatorów spoza ich placówki. Z kolei edukatorzy z grupy Ponton – jednej z prężnie działających w Polsce grup przy fundacji propagującej wspieranie rozwoju psychoseksualnego młodzieży oraz zapewnianie jej dostępu do wiedzy i bezpiecznej przestrzeni do realizowania pełni własnego potencjału nie są najmilej widzianymi osobami w szkołach…

Znamiennym jest, że zajęcia o nazwie Wychowanie do życia w rodzinie, czyli de facto dotyczące jednej z najważniejszych sfer naszego życia to przedmiot nieobowiązkowy… Rodzic może wypisać z niego dziecko i wielu tak robi, w obawie przed treściami, które mogą zostać poruszane na zajęciach.

Kontrowersje i niewygodne treści

Co jest tak kontrowersyjnego w zajęciach z WDŻ?

Zakładanie prezerwatywy na banana, jak w amerykańskich filmach???
Nauka technik masturbacji???
Zgłębianie treści nieodpowiednich, niedostosowanych do wieku, demoralizujących???

Rolnik szuka żony!

Z serii podręczników do WDŻ „Wędrując ku dorosłości” pod redakcją Teresy Król dowiemy się między innymi, że:

  • on jest siewcą, a jej ciało glebą, w której będzie wzrastało nowe życie,
  • mały fałd błony dziewiczej to coś więcej. To integralność osoby ludzkiej,
  • stosowanie środków antykoncepcyjnych jest uzależnieniem losu swego i dziecka od techniki i farmacji,
  • prezerwatywy mają niezbyt wysoką skuteczność w zapobieganiu ciąży z powodu częstych wad technicznych oraz wypadków zsuwania się w czasie stosunku,
  • w grupie osób stosujących NPR (naturalne metody planowania rodziny) rzadziej pojawia się objaw „znudzenia seksualnego”,
  • najwłaściwszym miejscem dla inicjacji seksualnej jest małżeństwo.

Teoria vs. rzeczywistość

Teoria teorią, a jak sprawy mają się w praktyce?

Program realizowany w szkołach nie współgra z rzeczywistością – skarżą się edukatorzy seksualni ze wspomnianej wcześniej grupy Ponton. Nastolatki nie uzyskują żadnych odpowiedzi na prawdziwie nurtujące ich pytania. Przecież oni na co dzień nie używają słów takich jak: „siewca” czy „integralność osoby ludzkiej”. Może dla wielu zabrzmi to szokująco, ale według danych zebranych przez Edukatorów Seksualnych Grupy Ponton dzieci w wieku 8-9 lat używają słów „anal” i „oral”. Szukają rymów do słów kojarzących się z seksem i układają sprośne rymowanki, którymi dzielą się między sobą. Nie oznacza to jednak, że tak małe dzieci wiedzą, co kryje się za tymi słowami. Według WHO dziecko na tym etapie uczy się rozróżniać co jest „brudne” i „czyste”, „dobre” i „złe”. Faza „brzydkich słów” ma pomóc mu oswoić tę cielesną, fizjologiczną sferę naszego życia.

Skąd dzieci wiedzą o seksie?

Jak pokazują badania Instytutu SWPS, głównym źródłem informacji na temat seksu wśród młodych ludzi są na pierwszym miejscu znajomi (prawie 30%), filmy i materiały pornograficzne (12%), a na końcu czasopisma młodzieżowe oraz rodzice (po 11%). Ciekawe, gdzie w tych statystykach jest obecnie Internet?

Czy korzystając z tych źródeł, nastolatkowie wiedzą, jak korzystać ze swojej seksualności, aby nie zrobić sobie ani innym krzywdy, np. zbyt wcześnie rozpoczynając współżycie?

Inicjacja seksualna – kiedy, jak i czy z zabezpieczeniem?

Tutaj nie ma jednoznacznej odpowiedzi, różne badania prezentują nieco odmienne wyniki.

Badania Instytutu SWPS pokazują, że jednak nie jest aż tak źle. Wynika z nich, że średnia wieku inicjacji seksualnej młodzieży w Polsce to 18 lat. Ponad 75% z nich uprawiała wcześniej petting. Ci, którzy uprawiali już seks, jako formę zabezpieczenia najczęściej wybierali prezerwatywę i tabletkę antykoncepcyjną.

Ponadto badanie wykazało, że seks nie jest dla nastolatków tematem wstydliwym. 95% respondentów uważała go za temat wstydliwy w stopniu umiarkowanym, niskim i bardzo niskim.

Z kolei wyniki badań HBSC przedstawiają się nieco inaczej. Inicjację seksualną odbył co szósty 15-latek, częściej dziewczęta niż chłopcy; średni jej wiek wynosił 14 lat. 40,2% badanych lub ich partnerów nie stosowało prezerwatywy w czasie ostatniego kontaktu seksualnego.

Wiek odpowiedni na seks

Wyniki mogą szokować, jednak ciężko powiedzieć, kiedy jest ten odpowiedni wiek na rozpoczęcie życia seksualnego. Jak podaje WHO, wiek 12-15 lat jest okresem, kiedy nie tylko rozpoczyna się dojrzewanie płciowe, ale także rozwija się seksualny wizerunek samych siebie. Nastolatkowie postrzegają siebie jako osoby, które mogą uprawiać seks, a to z kolei jest powodem, że chcą być atrakcyjni. Zaczynają także postrzegać w ten sam sposób osoby w swoim wieku. To właśnie wtedy często po raz pierwszy zakochują się na poważnie. Flirtują ze sobą i tworzą pierwsze związki. Zdobywają doświadczenie w całowaniu się i pieszczotach, pettingu.

 

Wydaje się więc, że nastolatkowie po prostu realizują to, co jest charakterystyczne dla ich etapu dojrzewania. Zastanawiający jest jednak dość duży odsetek osób, które na przygodę z pierwszym seksem wybierają się bez żadnego zabezpieczenia. Jak podaje Agata Kozłowska z Grupy Edukatorów Seksualnych Ponton:

  • nastolatkowie w obawie przed ciążą wybierają seks analny i oralny,
  • dziewczęta potrafią uprawiać każdy rodzaj seksu poza penetracją pochwy w obawie przed zerwaniem błony dziewiczej,
  • coraz częściej do szpitali trafiają młodzi ludzie z chorobami wenerycznymi,
  • osoby w wieku szkolnym nadal nie mają elementarnej wiedzy na temat seksualności i fizjologii, nie wiedzą, jak dochodzi do zapłodnienia, co to jest owulacja,
  • nastolatkowie dzwonią na telefon zaufania z pytaniami, czy na pewno nie było ryzyka ciąży, jak wygląda prezerwatywa, która pęknie albo czy spóźniający się okres na pewno oznacza ciążę,
  • młode osoby są zaniepokojone tym, jak budowa ich ciała odbiega od kanonów promowanych w mediach oraz filmach pornograficznych,
  • młodzież rzadko poddaje pod wątpliwość to, czy chce seksu, czy nie. Seksu się przecież nie odmawia – mówi nastolatek, szukający pomocy pod telefonem zaufania.

Seks znaczy konkret

To, jak bardzo młodzi ludzie potrzebują wiedzy na temat seksu od strony zarówno technicznej, jak i psychologicznej, widać na zajęciach, prowadzonych przez Edukatorów Seksualnych z Grupy Ponton. Nastolatki wcale nie wzdrygają się, kiedy usłyszą słowa „penis”, „seks”, „prezerwatywa”. Jak donoszą edukatorzy, oni już najczęściej te słowa bardzo dobrze znają. Podczas zajęć słuchają, zadają pytania. Konsternacja znika przeważnie po kilku minutach.

 

Okazuje się, że młodzież potrzebuje podstawowych informacji, dotyczących zdrowia seksualnego, wizyt u lekarza, praw seksualnych, orientacji i antykoncepcji. Wiele z nich jednak tej wiedzy nie dostaje. Edukatorzy nie są mile widziani w szkołach, placówki niechętnie pozwalają na tego typu szkolenia, a rodzice niechętnie zezwalają dzieciom na udział w tego typu zajęciach.

Bibliografia:

1. https://dziecisawazne.pl/dlaczego-dzieci-potrzebuja-edukacji-seksualnej-wedlug-who/
2. https://www.medonet.pl/zdrowie,wychowanie-seksualne-polskich-nastolatkow,artykul,1725395.html
3. https://web.swps.pl/centrum-prasowe/archiwum-centrum-prasowego/278-badanie/11893-seksualno-polskiej-modziey
4. https://medmiasto.pl/zachowania-seksualne-mlodziezy-15-letniej-raport-z-badania
5. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/050/original/31-34.pdf?1472546986