Chemia czy fizyka – o chemicznych i barierowych środkach antykoncepcyjnych

Chemiczne środki antykoncepcyjne

Są to wszelkiego rodzaju (żele plemnikobójcze, pianki antykoncepcyjne, globulki antykoncepcyjne, gąbki dopochwowe, kremy plemnikobójcze), które zawierają środki chemiczne (najczęściej Nonoksynol-9) działające plemnikobójczo i zmieniające śluz szyjkowy, utrudniając plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Indeks Pearla dla chemicznych metod antykoncepcji wynosi 6-26. Zaletą chemicznych środków antykoncepcyjnych jest łatwość użycia. Niestety nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, często mogą być przyczyną alergii, mogą też sprzyjać rozwojowi infekcji pochwy. Poza tym nie każdemu odpowiadają doznania towarzyszące korzystaniu z tej metody antykoncepcji.

Barierowe metody antykoncepcyjne

Stosowanie barierowych metod antykoncepcyjnych jest prawdopodobnie tak stare, jak gatunek homo sapiens. Antykoncepcję dopochwową w postaci kulek bambusowych stosowano w dawnej Japonii, liści wierzby używały muzułmanki, a kobiety Pacyfiku zakładały dopochwowo algi i wodorosty. Z kolei starożytne Egipcjanki stosowały czopki z miodu, akacji i łajna krokodyli. 1200 lat p.n.e. na Cyprze używano jako prezerwatyw pęcherzy pławnych ryb. Z kolei w 1564 r. włoski anatom Fallopio zastosował lniany woreczek nasączony ziołami w celu zapobiegania zakażeniu chorobami wenerycznymi. W XVII w. w Anglii używano kondomów do kontroli urodzin – nadworny lekarz Ryszarda III zalecał używanie jelita jagnięcego jako prezerwatywy.

Metody barierowe mają wiele korzyści. Zmniejszają ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym kiły, rzeżączki, chlamydiozy oraz zapalenia narządów miednicy mniejszej (PID). Dzięki temu zmniejsza się ryzyko niepłodności z powodu niedrożności jajowodów na podłożu stanu zapalnego. Oprócz ryzyka uczulenia właściwie nie mają wpływu na zdrowie, nie muszą być stosowane regularnie.

Błona dopochwowa, diafragma

Diafragma jest membraną, najczęściej wykonaną z silikonu. Jej zaletą jest to, że jest bardzo cienka i niewyczuwalna dla partnerów podczas stosunku. Brzeg diafragmy usztywniony jest elastycznym pierścieniem, który zapewnia stabilność i jednocześnie ułatwia wprowadzanie jej do pochwy. Diafragmy występują w różnych rozmiarach, dobiera się je najczęściej po konsultacji z ginekologiem. Diafragmy zakłada się nie później niż 6 h przed stosunkiem płciowym i tyleż samo po nim powinny być umieszczone w pochwie. Ze względu na ryzyko niedopasowania zaleca się środki plemnikobójcze jako dodatkowe zabezpieczenie. Wskaźnik niepowodzeń wśród kobiet stosujących te metody antykoncepcji waha się od 2 do 23% na rok. Wydaje się, że diafragmy zmniejszają ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową, nie chronią jednak przed zakażeniem HIV. Zwiększają również ryzyko infekcji układu moczowego.

Kapturek naszyjkowy

Jest urządzeniem wykonanym najczęściej z silikonu w kształcie czapki marynarskiej, co pozwala na lepsze dopasowanie do szyjki macicy i sklepień pochwy. Występuje w kilku rozmiarach, które dobiera się na podstawie badania ginekologicznego. Może pozostawać w pochwie do 48h po stosunku. Przy stosowaniu tej metody antykoncepcji wskazane jest stosowanie dodatkowo środka plemnikobójczego.

Prezerwatywy męskie

Prezerwatywy, najczęściej lateksowe lub poliuretanowe, są nadal jedną z najpopularniejszych metod antykoncepcyjnych w Polsce. Ich dostępność w Polsce wynosi 97%. Chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową i są wysoce skuteczne przy prawidłowym stosowaniu. Z wyjątkiem zdarzających się objawów uczulenia nie mają wpływu na zdrowie ogólne użytkowników.